Çin Ordusunun Tayvan Çevresinde Askeri Tatbikatı
Çin Halk Kurtuluş Ordusu Doğu Cephesi Komutanlığı, Tayvan Boğazı ile Tayvan Adası’nın kuzey, güney ve doğu bölgelerinde kapsamlı bir askeri tatbikat başlatıldığını duyurdu. Komutanlık Sözcüsü Li Şi, “Müşterek Kılıç-2024B” adı verilen bu tatbikata kara, hava, deniz ve roket kuvvetlerinden birçok birliğin katıldığını belirtti. Li, bu tatbikatın, gerçek muharebe kabiliyetlerini test etme amacı taşıdığını vurgulayarak, “Uçaklar ve gemiler Ada’ya çoklu yönlerden yaklaşacak ve ortak saldırılar gerçekleştirecektir,” ifadelerini kullandı.
Tatbikat, deniz ve hava muharebe hazırlık devriyesini, deniz ve kara hedeflerine yönelik saldırıları ve muharebe alanının kapsamlı kontrolünü ele geçirmeyi hedefliyor. Li, bu eylemin ulusal güvenliği korumak için meşru ve gerekli olduğunu savunarak, Tayvan’ın bağımsızlığını savunan unsurlara karşı güçlü bir caydırıcı olacağını dile getirdi.
Tayvan Hükümeti’nin Tepkisi
Tayvan Savunma Bakanlığı, sosyal medya platformu X’te yaptığı açıklamada, Çin ordusunun tatbikatına dair duyurusunu doğruladı ve “Çin ordusunun irrasyonel ve provokatif eylemini kınıyoruz. Yanıt vermek için uygun güçleri devreye sokacak ve ulusal egemenliğimizi koruyacağız,” ifadelerine yer verdi.
Lai’nin “Ulusal Gün” Konuşması ve Tatbikatın Zamanlaması
Bu tatbikat, Tayvan hükümetinin lideri Lai Ching-te’nin ilk “Ulusal Gün” konuşmasının ardından gerçekleştirildi. Lai, 10 Ekim’de yaptığı konuşmada, Pekin yönetiminin Tayvan’ı temsil etme hakkının olmadığını savundu. Tayvan’daki hükümetin devamı olduğunu iddia ettiği Çin Cumhuriyeti ile ana karadaki Çin Halk Cumhuriyeti’nin birbirinin boyunduruğunda olmadığını ifade eden Lai, “İlhaka ve egemenlik gasbına karşı direneceğiz,” mesajını verdi.
Pekin yönetimi, Lai’nin bu sözlerine yanıt vererek, Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mao Ning, “Tayvan’ın egemenliğe sahip olduğu” ve “Çin ile Tayvan’ın birbirinin boyunduruğunda bulunmadığı” gibi yorumların, bağımsızlık yanlısı bir anlatının farklı versiyonları olduğunu belirtti. Mao, Lai’nin bu ifadeleriyle bir kez daha Tayvan’ın bağımsızlığına dair inatçılığını ve gerilimi artırma niyetini ortaya koyduğunu savundu.
Askeri Tatbikatın Önceki Olaylarla İlişkisi
Lai’nin yemin töreninin ardından da benzer bir askeri tatbikat yapılmıştı. 13 Ocak’ta yapılan başkanlık seçiminde iktidardaki Demokrat İlerici Parti (DPP) adayı olarak seçilen Lai, 20 Mayıs’ta yemin ederek görevine başlamıştı. Çin, Lai’nin yemin töreninin ardından yaptığı konuşmaya da askeri tatbikatla yanıt vermişti. Lai, başkan olarak yaptığı ilk konuşmada, Tayvan Boğazı’nın iki yakasındaki statükoyu koruma sözü vermiş, Çin’e, Tayvan’ı askeri tehditten vazgeçmesi çağrısında bulunmuştu.
Tayvan hükümeti, “egemenliğe, demokrasiye, özgürlüğe ve statükonun korunmasına bağlı kalacağını” vurgulayan Lai, “Anayasaya göre Çin Cumhuriyeti’nin (Tayvan) egemenliği halkın tamamına aittir. Çin Cumhuriyeti ve Çin Halk Cumhuriyeti birbirinin boyunduruğunda değildir,” demişti. Çin ordusu, Lai’nin konuşmasından sadece 3 gün sonra “Müşterek Kılıç-2024A” adıyla başka bir askeri tatbikat başlatmıştı. Bu tatbikat, Ada çevresinde iki gün sürmüştü.
Çin’in Lai’ye Yönelik Tutumu
Çin, Lai’yi “bağımsızlık yanlısı” ve “ayrılıkçı” bir lider olarak görüyor. Seçim öncesinde Çinli yetkililer, Lai’yi “iflah olmaz” ve “sorun çıkaran” gibi ifadelerle anmıştı. Pekin yönetimi, seçim döneminde Lai’nin Tayvan’ı bağımsızlık yönünde “tehlikeli bir yola” sokacağı uyarısında bulunmuş, seçilmesi halinde çatışma ve savaş riskinin artacağı imasında bulunmuştu. Bu tepkiler, DPP’nin genel siyasi çizgisine karşıtlıktan kaynaklanıyor; zira DPP, Ada’nın egemenliğinden taviz verilmemesi ve fiili bağımsızlığın korunmasını savunan bir siyasi çizgiyi temsil ediyor.
Tayvan ve Çin Arasındaki Anlaşmazlık
Çin’de, İkinci Dünya Savaşı’nın ardından yaşanan iç savaşta, Çan Kay-şek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi (Koumintag) güçleri, Mao Zıdong’un liderliğindeki Komünist Partisi karşısında mağlup oldu. 1 Ekim 1949’da Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ilan eden komünistler, iç savaşı kaybeden Koumintag üyelerinin Tayvan’a yerleşmesiyle burada “Çin Cumhuriyeti” iktidarını sürdürdüğünü iddia etti. O tarihten bu yana, Tayvan fiili bağımsızlık statüsüne sahip olmasına rağmen, Çin, Tayvan’ı kendi topraklarının ayrılmaz bir parçası olarak görmektedir. Son yıllarda, Pekin yönetimi Tayvan üzerindeki askeri baskıyı artırmış ve Ada’nın ana kara ile yeniden birleşmesi için gerektiğinde güç kullanma niyetini açıkça belirtmiştir.
