İran’ın Hava Saldırısı ve BOP Terimi Üzerine
1 Ekim günü saat 20:00’de İran, İsrail’e balistik füzelerle hava saldırısı düzenledi. Bu olayın ardından sosyal medya platformlarında yurttaşlar, “BOP” teriminin ne anlama geldiğini araştırmaya başladı. Peki, BOP nedir? BOP teriminin açılımı nedir? Türkiye BOP’a dâhil midir?
BOP NEDİR, NE DEMEK?
Büyük Orta Doğu Projesi (İngilizce: Greater Middle East), 21’inci yüzyılın ilk on yılında, özellikle Müslüman ülkeler arasında İran, Türkiye, Afganistan ve Pakistan gibi ülkeleri kapsayan bir siyasi kavramdır. Bu terim, Amerika Birleşik Devletleri’nin George W. Bush yönetimi döneminde ortaya atılmıştır. Projenin hedefleri arasında zaman zaman Güney Kafkasya ve Orta Asya’daki ülkeler de yer almaktadır. Bazı durumlarda, bu terim Müslüman nüfusa sahip alanları ifade etmek için kullanılmakta, ancak bu kullanım evrensel bir kabul görmemektedir.
Proje ilan edildikten sonra, ABD’de başkanlık seçimleri gündeme gelmiş ve bu süreçte BOP, bir süre arka planda kalmıştır. Ancak, George W. Bush’un bu seçimlerde ikinci kez ABD Başkanı seçilmesinin ardından, proje tekrar önem kazanmıştır. Bazı kaynaklar, projenin hazırlanma nedenleri arasında 11 Eylül saldırılarını göstermektedir. Bu projenin öncesinde dikkat çeken bir husus, ABD ve CIA’ye stratejik araştırma ve geliştirme hizmeti sunan “RAND Corporation” adlı düşünce kuruluşunun 2004 yılında “Sivil Demokratik İslam: Ortaklar, Kaynaklar ve Stratejiler” başlıklı bir rapor hazırlayarak Bush yönetimine sunmuş olmasıdır.
Bu raporda, İslam dünyası çeşitli kategorilere ayrılmış ve ABD’nin İslam’ı kontrol altına alabilmesi için atması gereken adımlar sıralanmıştır. Ayrıca, raporda Türkiye’nin İslam dünyasındaki “demokratik İslam” örneğine en yakın ülke olduğu, bu durumun laiklik anlayışından kaynaklandığı ve halkın ABD’ye karşı Kemalizm ve milliyetçilik gibi akımlar nedeniyle olumlu bir bakış açısına sahip olmadığı belirtilmiştir.
BOP’UN ARKA PLANI
BOP ile ilgili olarak günümüze kadar herhangi bir resmi belge yayımlanmamıştır. George W. Bush, doğrudan proje ile ilgili olmasa da, yaptığı bazı konuşmalarda projenin kapsamı hakkında dikkat çeken ifadeler kullanmıştır. Bu sözlerden bazıları, Endonezya, Malezya, Bangladeş gibi Müslüman nüfusa sahip ülkelerin yanı sıra Gana ve Gambiya gibi ülkelerin, Arnavutluk ve Bosna-Hersek gibi ülkelerin proje kapsamında yer almadığı, ancak isteklerine bağlı olarak projeye katılabilecekleri şeklindedir.
