Milli İstihbarat Teşkilatı’nın Tarihi Belgeleri
Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT), özel koleksiyonunda yer alan önemli resmi istihbarat belgelerinin bir kısmını kamuoyuyla paylaştı. “Özel koleksiyon” adı altında toplanan belgeler arasında en eskisi 1920 yılına ait olan toplam 17 belge, MİT’in resmi internet sitesinde ziyaretçilerin erişimine sunuldu.
Yayımlanan belgeler içinde, 1920’li yıllarda Adana ve Mersin’deki konsolosluklar ile maske kuruluşlar bünyesinde görev yapan yabancıların Milli Emniyet Hizmeti Riyaseti (MAH) tarafından derlenen detaylı bilgiler yer almakta. Bu belgeler, söz konusu yabancıların faaliyetlerinin deşifre edilmesine yönelik yürütülen çalışmaları da kapsamaktadır.
İstiklal Harbi’nin şiddetli bir şekilde sürdüğü dönemlerde “Karakol Cemiyeti”ne katılarak bu cemiyetin kapanmasında rol oynayan, Kemalistler ve Mustafa Kemal Paşa ile ilişkiler kurmayı başaran ancak sonunda Hint asıllı bir İngiliz casusu olduğu anlaşılan Mustafa Sagir hakkında 1921 tarihli belgenin “Osmanlıca” yazılmış orijinal metni de sitede sergilenmektedir.
MİT’in internet sayfasında, 31 Mart 1928 tarihli İstanbul Bölge Amirliği raporu da dikkat çekmektedir. Bu raporda, Sovyet yazarı Maksim Gorki’nin ünlü romanı “Ana”nın İstanbul’da film olarak gösterime girdiği ve bu eserin güçlü bir komünizm propagandası yapabileceği konusunda görüşler yer almaktadır.
- MAH’ın kuruluş yıllarında savunma amaçlı çalışmalarından biri olan hilafetin geri getirilmesine yönelik faaliyetleri hakkında “Kürt-Türk İade-yi Hilafet Komitesi Teşkilatı” adıyla oluşturulan istihbari şemalar da belgeler arasında bulunmaktadır.
- İzmir’e yeni atanan Fransa Konsolosu’na ait bir askeri raporun parçalarının sobadan alınarak bir araya getirildiği ve içeriğinin deşifre edilmesine dair İzmir Merkezi Amirliği’nin 4 Temmuz 1932 tarihli yazısı da dikkat çekmektedir.
Bakan Takip Edildi
Sitede, gazeteci kılığına giren MAH mensubunun İkinci Dünya Savaşı’ndan kısa bir süre önce Türkiye’ye gelen Alman Propaganda Bakanı Joseph Goebbels’e yaklaşarak hakkında düzenlediği Nisan 1939 tarihli rapor da öne çıkıyor. Raporda şu ifadeler yer almakta: “Alman Propaganda Nazırı Goebbels’in İstanbul’a gelişi münasebetiyle memurlarımızdan Turan’a vazife verilmiştir. Bir gazeteci gibi kendini tanıtan bu arkadaşın verdiği rapor, Merkez’in daha önce tespit ettiği durumu pekiştirmektedir.”
Halide Edip Adıvar’ın Takip Talebine Ret
Dahiliye Vekaleti’ne bağlı Emniyet Umum Müdürlüğü, 1935 yılında kısa bir süreliğine Türkiye’ye gelen Halide Edip Adıvar hakkında bilgi talebinde bulunmuştur. MAH Reis Vekili Naci Perkel’in bu talebe ilişkin “Biz casusları takip ediyoruz. Rauf, Halide olsa olsa rejime karşı olabilirler. Ancak peşlerine düşmedik ki.” şeklindeki derkenar da bu belgeler arasında yer almaktadır.
Yayımlanan belgeler arasında, MAH’ın Hatay’ın anavatana katılması çabalarına dair bilgiler de dikkat çekmektedir. Fransızların önceliklerinin Tunus, Cezayir ve Fas olduğu, gerekirse İskenderun’dan çekilecekleri yönünde istihbarat elde edildiği 16 Haziran 1938 tarihli raporda belirtilmektedir.
