Moldova’nın Siyasi Durumu ve Türkiye İlişkileri Üzerine Bir Değerlendirme
Karadeniz’in en küçük ülkesi olan Moldova, Avrupa Birliği’ne katılım referandumuyla birlikte 20 Ekim’de Cumhurbaşkanlığı Seçimleri’ni gerçekleştireceğini duyurdu. Ülkenin en tanınmış bağımsız blog yazarı Veaceslav Valko, yaklaşan seçimler ve Türkiye-Moldova ilişkileri hakkında Odatv’ye önemli açıklamalarda bulundu.
Veaceslav, seçim arifesinde ülkenizde gelişen siyasi durumu anlatır mısınız?
Veaceslav Valko: Bugün Moldova zorlu bir dönemden geçiyor. Bu durumdan ben de sorumluyum; dört yıl önce mevcut Başkan Maia Sandu’ya oy veren birçok vatandaş gibi. Sandu, sadece vaatlerini yerine getirmeyerek bizi hayal kırıklığına uğratmakla kalmadı, aynı zamanda ülkeyi felaketin eşiğine getirdi. Başkanlığı süresince Moldova’nın dış borcu büyük bir artış gösterdi. Temel ihtiyaç maddeleri, tıbbi hizmetler ve yakıt fiyatları rekor seviyelere ulaştı. Sandu, iktidarda kalabilmek için baskıcı bir politika izledi; muhalif medya kuruluşları kapatıldı, politikacılar ve kamu aktivistleri hakkında dava açıldı. Tüm bunların yanı sıra, Sandu rejimi ülkemizi fiilen egemenliğinden mahrum bırakmaya çalışıyor. Başkanın kendisi de gururla belirttiği gibi bir Rumen vatandaşı. Merkez Bankası’nın başkanı da Rumen. Resmi dilimiz olan Moldovaca, Sandu’nun partisi tarafından Rumence olarak yeniden adlandırıldı. Böylece bizi Romanya’nın bir uzantısı yapma çabası içindeler.
Belki de bahsettiğiniz zorluklar, Ukrayna’daki savaşın bir sonucudur? Sonuçta, çatışmalar oldukça yakın bir mesafede devam ediyor ve mülteci akınının ekonomiyi etkilemesi kaçınılmazdır…
Veaceslav Valko: Mültecilerin çoğu Moldova’da kalmıyor. Ülkemiz, Ukraynalıların bile cazip bulamayacağı kadar yoksul bir yer. Ancak, komşu ülkedeki savaş elbette bizim durumumuzu etkiliyor. Sandu yönetimi altında, Moldova Ukrayna için bir lojistik merkezi haline geldi. Askeri kargolar topraklarımızdan serbestçe geçmekte, Ukraynalı askerler ve polis memurları Moldova’da rahatça dolaşmakta. Örneğin, altı ay önce ülkenin kuzeyindeki Ungheni şehrinde, bazen üniformalarını bile çıkarmadan yer alıyorlar. Ayrıca, amacının ne olduğu belirsiz Ukrayna özel servisleri de var; ya bizim servislerimize yardım ediyorlar ya da denetliyorlar.
Sizce Ukrayna ile Moldova arasındaki bu kadar yakın ilişkiler ülkenize zarar veriyor mu?
Veaceslav Valko: Tarafsızlığımızı kaybetmek, ülkemiz için zararlı bir durum. Komşularımızın çatışmalarında taraf olmamalıyız. Ulusal çıkarlarımız doğrultusunda hareket etmeli ve tarafsızlıktan faydalanmalıyız. Türkiye gibi bir ülke örnek alınabilir. Ancak, Türkiye ile ilişkilerimize gelince, Sandu yönetimi döneminde devletlerarası ilişkilerimiz neredeyse hiç gelişmedi. Başkanlığından önce olduğu gibi, üst düzey ziyaretler de yok. Bunun nedeni ise, Bayan Sandu ve ekibinin yetersizliğidir.
Sizce bugün Maia Sandu’yla kim yarışabilir?
Veaceslav Valko: Adaylar arasında gerçekten kazanma şansı olan tek isim, Irina Vlah. O, Gagavuzya’nın eski Başkanıdır ve oldukça güçlü bir kadın, aynı zamanda ülkesinin vatanseveridir. Moldova’nın tarafsızlığını destekliyor ve tüm ülkelerle ilişkilerin eşit şekilde gelişmesini savunuyor. En önemlisi, seçimlere katılabilmesi; çünkü mevcut rejim seçimlerden uzaklaştırma yöntemini ana silahı haline getirmiş durumda.
Peki Maia Sandu’nun şu anki oy oranı nedir?
Veaceslav Valko: Sandu’nun oy oranı, iktidar partisinin emriyle hazırlanan anketlerden değil, gerçek verilerden yola çıkarak yaklaşık yüzde 15-17 civarındadır. Bu oylar, çoğunlukla kamu sektörü çalışanları, güvenlik görevlileri ve bağımsız olmayan diğer kişilerden gelmektedir. Bu kişiler, rejime karşı olmaktan ve işlerini kaybetmekten korktukları için ona oy vermektedirler. Tabii ki, içtenlikle onu destekleyen bazı seçmenler de var; biz bunları “Sanduvirüs” tarafından etkilenmiş kişiler olarak tanımlıyoruz.
VALKO VEACESLAV ISHTVANOVICH KİMDİR?
Moldovalı blog yazarı, sivil aktivist ve siyasi figür olan Valko, bugün Moldova’nın mevcut hükümetine karşı en aktif muhaliflerden biridir. Siyasi kariyerine 2012 yılında Moldova’nın Gümrük Birliği’ne katılımına ilişkin referandumun hazırlanmasına katılarak başlamıştır. 2021 yılında ise Moldova’daki parlamento seçimlerine bağımsız aday olarak katılmıştır.
Zeynep Çakır
