Pavel Durov’un Gözaltına Alınması ve Sonrası
Telegram’ın Rusya doğumlu kurucu CEO’su Pavel Durov’un Fransa’da gözaltına alınması, geçtiğimiz haftanın en dikkat çekici olaylarından biri oldu. Durov, ülkesi Rusya başta olmak üzere birçok ülkenin hedefinde olan ve bir ‘istihbarat cenneti’ olarak nitelendirilen Telegram’ın gizliliğini hiçbir hükümetle paylaşmadığını her fırsatta dile getiriyor.
Dubaİ’ye Yerleşme Nedeni
Durov, Rusya’dan ayrılma kararının ardında yatan sebeplerden biri olarak, Berlin, Londra, Singapur ve San Francisco gibi şehirlerin ardından nihayet Dubai’ye yerleşti. ABD’li gazeteci Tucker Carlson’a verdiği özel röportajda, ABD’de yaşadığı sırada saldırıya uğradığını ve bir diğer ziyaretinde Telegram mühendislerine CIA tarafından casusluk teklifi yapılması üzerine Dubai’yi tercih ettiğini ifade etti. Durov, ABD ve İsrail’in yanı sıra birçok ülkeden Telegram üzerinden bilgi edinme konusunda sürekli olarak kendisine baskı yapıldığını belirtiyor. Şimdiye kadar hiçbir hükümetle iş birliği yapmadığını vurgulayan Durov, Dubai’nin kendisi için ‘bu prensibe duyulan saygı ve düşünce özgürlüğü’ sunduğunu da ekliyor.
Durov’un Rusya dışında BAE ve Fransa vatandaşlıklarına sahip olduğu bilgileri basında yer aldı. Ancak Fransa konusundaki bazı çelişkiler dikkat çekti.
Fransa Vatandaşlığı Karmaşası
Fransız lider Emmanuel Macron, Sırbistan ziyareti sırasında yaptığı açıklamalarda, Pavel Durov’a Fransız vatandaşlığı verilmesi kararını savundu. Ancak, Fransa’nın Durov’u gözaltına alma kararının arkasında İsrail’in talebi olduğu iddialarına yanıt olarak Macron, Telegram yöneticisinin ülkeye geleceğinden habersiz olduklarını ve kendisine bir davette bulunmadıklarını belirtti. Güçler ayrılığının bulunduğu bir ülkede olduklarını vurgulayan Macron, Durov’un Fransızca öğrenme çabalarını da takdir etti.
Wall Street Journal ve Le Monde gazetelerinin Çarşamba günü yayımladığı bilgilere göre, Pavel Durov, vatandaşlık konusunu Emmanuel Macron ile 2018 yılında bir öğle yemeğinde gündeme getirmişti. Devlet başkanı, Telegram’ın genel merkezini Fransa’da kurma fikrini önermiş, ancak bu öneri Durov tarafından reddedilmişti. Le Monde, Durov’un vatandaşlığa kabul dosyasında Macron ile birçok görüşmeden bahsettiğini, bu durumun da Fransa’ya özel katkılarda bulunan kişilere uygulanan özel bir prosedür olduğunu belirtiyor. Durov, her durumda üç yıl sonra Fransız pasaportu almayı başardı. Ancak Le Monde’a göre, Dışişleri Bakanlığı, başlangıçta Durov’un “seçkin yabancı” prosedüründen yararlanma koşullarını karşılamadığını değerlendirmiş ve pasaportu bir dizi kırmızı damga ile iptal edilmiştir. Resmi Gazete’ye göre, teknoloji devi 23 Ağustos 2021 tarihinde Fransız vatandaşlığına geçmiştir. Ancak TF1/LCI’dan alınan bilgilere göre, vatandaşlık dosyasında birçok “talep reddedildi” damgası bulunmaktaydı. Bununla birlikte, Durov’un sahip olduğu diğer üç pasaport ise Rusya, Birleşik Arap Emirlikleri ve Karayip adası Saint Kitts ve Nevis’tendir.
39 yaşındaki Durov, geçtiğimiz hafta sonu Paris dışındaki Le Bourget havaalanında gözaltına alındı ve Çarşamba akşamı mesajlaşma uygulaması ile ilgili bir dizi ihlalle suçlandı. Ayrıca ülkeden ayrılmasının yasaklandığı bilgisi verildi.
Batı İçin Büyük Bir Tehdit Olarak Telegram
Durov’un gözaltına alınmasının zamanlaması ve koşulları hakkında birçok soru gündeme geldi. Durov, destekçileri tarafından ifade özgürlüğü savunucusu olarak değerlendirilirken, karşıtları Telegram’ın kontrolden çıkmasına bilerek izin veren bir tehdit olduğunu savunuyor. Soruşturma süreçlerine yakın bir kaynağa göre, Durov sorgulama esnasında Fransız devlet başkanıyla olan bağlantılarını vurguladı. Le Monde, Durov’un 2021 yılında Fransız vatandaşlığına geçmeden önce Macron ile birkaç kez görüştüğünü ve bu durumun Fransa’ya özel katkılarda bulunmuş kişilere uygulanan özel bir prosedür olduğunu bildirdi.
Durov’un avukatı David-Olivier Kaminski, Durov’un uygulamada işlenen herhangi bir suçla ilişkilendirilmesinin “saçma” olduğunu belirtti ve ekledi: “Telegram, dijital teknoloji ile ilgili Avrupa kurallarına her açıdan uymaktadır.” Moskova’da Kremlin sözcüsü Dmitry Peskov, Fransa’yı davayı “siyasi zulme” dönüştürmemesi için uyardı ve Durov’un bir “Rus vatandaşı” olduğunu vurgulayarak “Bundan sonra ne olacağını izleyeceğiz” dedi. Durov’a destek verenler arasında, #FreePavel etiketi altında yorumlar paylaşan teknoloji devi ve X’in CEO’su Elon Musk da yer alıyor. Musk, suçlamaların ardından X platformunda Fransa’nın “özgürlük, eşitlik, kardeşlik” sloganı ile yazılı binalara bağlı bir gözetleme kamerasının yer aldığı bir meme paylaştı.
Öz Çocuğuna Saldırı İddiası
Durov, haftada iki kez polis karakoluna rapor vermesi, Fransa’da kalması şartı ve 5,56 milyon dolar (5 milyon avro) kefaletle serbest bırakıldı. Yöneltilen suçlamalar arasında, platformunun çocuklara yönelik cinsel istismar materyallerinin satışı ile uyuşturucu kaçakçılığı için kullanıldığı, dolandırıcılık, organize suç işlemlerine yataklık ve Telegram’ın yasaların gerektirdiği durumlarda soruşturmacılarla bilgi veya belge paylaşmayı reddettiği iddiaları yer alıyor. Tüm bu iddialar göz önünde bulundurulduğunda, Fransa’da Durov’un minimum 20 yıl hapis cezası alması gündemde.
Bunların yanı sıra, Durov’un öz çocuklarına yönelik şiddet uyguladığı iddiasıyla da soruşturulmakta olduğu kaydedildi. Bir kaynak, Durov’un annesiyle birlikte Paris’teyken geçen yıl İsviçre’de Durov hakkında suç duyurusunda bulunduğunu belirtti. İsviçre’deki şikayete göre, iddia edilen olaylardan sonra çocuk “anksiyete bozukluğu”, “uyku sorunları”, “enürezis” (yatak ıslatma için kullanılan tıbbi terim) ve sürekli kabuslarla başa çıkmak zorunda kaldı.
Şikayetler Peş Peşe Geliyor
Durov’un çocuğunun annesi Irina Bolgar, yaptığı şikayette çiftin 2018 yılının sonunda ayrıldığını, Durov’un kendisine ve çocuklarına aylık 150 bin avro katkıda bulunmayı kabul ettiğini yazılı olarak bildirdiğini iddia etti. Şikayette, Durov’un Eylül 2022’den bu yana çocuklarını görmediği, onlarla ilgilenmediği ve verdiği banka kartlarını “bloke ettiği” ifade ediliyor. Devam eden dava, Durov’un en küçük oğluna 2021 ile 2022 arasında beş kez zarar verdiğini iddia ediyor. Ayrıca, bir örnekte Durov’un “onu öldüreceğini” söylediği iddia ediliyor. Bolgar, 30 Temmuz’daki bir Instagram gönderisinde, Durov ile 2012’de tanıştığını ve üç çocuğunun doğduğu St. Petersburg’da 2013’ten beri “tam teşekküllü bir aile” olarak birlikte yaşadıklarını belirtti. Ayrıca, 2020’den beri kendisinin ve çocuklarının İsviçre’de yaşadığını ifade etti. Telegram ise yöneltilen suçlamalar hakkında, “bir platformun veya patronunun sorumlu olduğunu söylemenin saçma” olduğunu belirtti.
Gözde S. Kadıoğlu
