Sabancı ve Koç: Polyester Sektöründe Rekabetin Kıvılcımları
1960’ların sonu ve 1970’lerin başlarında Türkiye’de sanayileşmenin hız kazanması, Sabancı Holding ve Koç Holding arasında önemli bir rekabetin ortaya çıkmasına neden oldu. Bu rekabetin merkezinde ise polyester sektörü üzerinde hâkimiyet kurma mücadelesi yatıyordu. Ancak, zamanla bu mücadele, Sabancı’nın Koç’a meydan okuduğu bir savaşa dönüşecekti.
Rekabetin ateşi, Vehbi Koç’un öncülüğünde, Kimya Endüstrisi Kurumu (KEK) adı altında bir sentetik iplik fabrikası kurma girişimiyle alevlendi. Aslında Koç Holding, KEK ismiyle anılan polyester elyaf fabrikası kurma girişimini hayata geçirmeye çalışırken, Sabancı da Sapmaz ailesi ile ortaklık yaparak benzer bir polyester elyaf fabrikası kurmak için harekete geçmişti. Sabancı ailesi, Adana’da kuracakları fabrika için çeşitli hazırlıklar yaparken, Sakıp Sabancı’nın kulağına Vehbi Koç’un da aynı sektöre girmeye hazırlandığısektördeki hâkimiyetini artırma anlamına geliyordu.
Sabancı ailesinin gergin bir şekilde Koç’un hamlesini beklediği esnada, Vehbi Koç’tan beklenmedik bir ortaklık teklifi geldi! Koç, kurulacak sentetik elyaf fabrikasında Sabancı’yı da yanına almak istiyordu. Bu sebeple, taraflar konuyla ilgili bir toplantı düzenlediler. Öyle ki, bu toplantı Ankara’da gerçekleşti ve aslında Sakıp Sabancı ile Vehbi Koç’un birbirlerini ilk kez gördüğü an oldu! Toplantıda çeşitli teklifler iletildi. Ancak, Kimya Endüstrisi Kurumu’nun önerisinin çoğunluk hisseye sahip olma üzerinden olması, Sakıp Sabancı için kabul edilebilir değildi.
Sakıp Sabancı, SASA bünyesinde çoğunluk hisseye sahip olmayı, yani yönetimi elinde tutmayı arzuluyordu. Tam bu noktada Sakıp Sabancı, adeta yumruğunu masaya vurarak sert bir çıkış yaptı! Sakıp Sabancı, Koç’un teklifini reddetti ve bunu yaparken oldukça kararlı bir tavır sergiledi. Kendisiyle ilgili ifadeleri ise şöyleydi; Baktım ki, çok yüksekten alıyorlar, hiç unutmam, olmayacak bir söz söyledim. “Siz sonunda bir şey yapamayıp bu KEK’i yer bitirir rahat edersiniz…” dedim. Bu toplantıda yumruğumu masaya vuruşum, “Biz sizinle ortak olmayacağız…” deyişim, rakiplerimiz tarafından çok yerde söylenmiş.
Sakıp Sabancı, gerçekten de teklifleri reddederek kararlılığını göstermişti. Ancak bu hikaye böyle basitçe bitmeyecekti. Kimya Endüstrisi Kurumu’nun lisansının olmaması, Sabancı’nın Koç’a meydan okuyacağı bir diğer nokta olacaktı. İlgili lisansı almak için başvuru yapan Kimya Endüstrisi Kurumu’nun başvurusu, Sakıp Sabancı tarafından yönetim kurulu üyesi olarak reddedildi. Koç Grubu, çeşitli kurumlara Sakıp Sabancı’nın lisans almalarını engellediği yönünde şikayetlerde bulundu ve bir süre sonra beklediği lisansı aldı. Ancak artık her şey için çok geçti ve Koç Grubu, bu lisansı kullanmamayı tercih etti.
Bu süreçte ise Sabancı, ortaklık yerine kendi projesi olan polyester fabrikası SASA’yı hayata geçirdi. Sapmaz ve Sabancı ailelerinin ilk iki harfini birleştirerek SASA adını verdikleri bu fabrika, Türkiye’de ilk ve tek polyester elyaf üretim tesisi olacaktı. Sakıp Sabancı, bu süreçle ilgili olayı şu şekilde anlatıyor; “KEK’çilerin lisansı yoktu. Odalar Birliği’ne başvurdular, ama ben yönetim kurulu üyesi olarak açıkça karşı çıktım. Onlar beni, lisans almalarını engellediğim gerekçesiyle birçok merciye şikâyet etti. “Sakıp bize lisans verdirmiyor.” diye yaydılar. Sonunda KEK’çilere polyester hammaddesi DMT lisansı verildi. Ama onlar bunu kullanmadı. Sonra bu yatırım da SASA’nın içinde yapıldı.”
Sonuç olarak, SASA Türkiye’nin ilk ve en büyük polyester elyaf üretim tesisi olarak sektöre öncülük etti. Koç Grubu’nun bu alandaki planlarını bozarak büyük bir stratejik hamle yapan Sabancı, sadece rakibinin önünü kesmekle kalmadı, aynı zamanda SASA’yı Türkiye’nin en değerli şirketlerinden biri haline getirdi. SASA bugün Sabancı ailesinin elinde olmasa da, şirket hâlâ ülkemizin en değerli şirketlerinden biri olmaya devam ediyor.
Kaynaklar: Sabah, Milliyet
Koç ve Sabancı ile ilgili diğer içeriklerimiz:
