Arnavutluk’taki Dünya Bektaşi Merkezi ve Baba Mondi’nin Görüşleri
Arnavutluk’taki Dünya Bektaşi Merkezinin lideri olarak bilinen “Baba Mondi”, gerçek adıyla Edmond Brahimaj, İsrail basınında yer alan The Jerusalem Post gazetesine önemli bir röportaj verdi. Baba Mondi, İsrail’i birkaç kez ziyaret ettiğini ve bu ülkeyi tekrar görmek arzusunu dile getirerek, daha önce İsrailli grupları da Arnavutluk’ta ağırladığını belirtti.
Baba Mondi, “İsrail’i tanıyorum ve kendimi İsrail halkını kardeşim olarak görüyorum. Bir arkadaşımın Yahudi düğününe davetliydim. Oradaki dostlarımla birlikte tüm İsrail’i gezme fırsatı buldum” ifadelerini kullandı.
“İsrail Ziyaretimde İki Şey Beni Çok Etkiledi”
Baba Mondi, İsrail ziyaretini şu sözlerle anlattı: “İsrail’i ziyaret ettiğimde iki şey beni çok etkiledi. Birincisi misafirperverlikti; orada bir kardeş ve arkadaş olarak karşılandım. İkincisi ise, tüm kutsal mekanları ziyaret etme fırsatım oldu. Bu yerlerin ve onlara inananların pozitif enerjisini almak benim için çok önemliydi. Aşırılıkçılardan değil, Allah’a inanan ve kutsal kitapların esaslarına göre yaşayanlardan bahsediyorum.”
“Kalıcı Bir Tehdit Altında Bulur”
The Jerusalem Post gazetesinin 13 Ekim 2024 tarihli sayısında Eldad Beck tarafından yapılan röportajda, “Arnavutluk, topluluğun laik Türk yetkililerin tarikatın liderlerine ve üyelerine zulmettiği Türkiye’den Tiran’a taşındığı 1929’dan beri grubun merkezi olan Bektaşi Dünya Merkezi’ne ev sahipliği yapıyor” vurgusu yapıldı. Baba Mondi, burada “Bektaşilerin ruhani ve dini lideri” olarak tanıtıldı. Beck, içeride alınan sıkı güvenlik önlemlerine dikkat çekerek, “Baba Mondi’nin yaptığı gibi, ılımlılık ve hoşgörüyü vaaz eden ve İsrail’e desteğini açıkça gösteren bir Müslüman lider, kendini kalıcı bir tehdit altında bulur” tespitinde bulundu.
Bektaşi Devleti Kurulursa Ne Olacak?
Baba Mondi, liderliğinde planlanan yeni yapı, kendi idaresine, pasaportlarına ve sınırlarına sahip olacak. Ancak, geleneksel devlet unsurları olan ordu, sınır muhafızları ve mahkeme gibi yapılar mevcut olmayacak. Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, projenin detaylarının henüz netleşmediğini, ancak pasaport renginin yeşil olacağını ve kimin bu pasaporttan yararlanabileceği gibi konuların üzerinde çalışıldığını ifade etti.
Peki Neden?
Başbakan Rama, bu adımı dini hoşgörüyü teşvik etmek amacıyla attıklarını belirtti. “Arnavutluk’un hoşgörülü İslam anlayışı bizim gurur kaynağımızdır. Bu hazineye sahip çıkmalıyız ve bunu asla hafife almamalıyız” diyen Rama, yeni devletin Arnavutluk’un hoşgörü sembolü olacağını söyledi.
Bektaşi Devleti İçin Parlamento Onayı Gerekiyor
Bektaşi Devleti’nin kurulabilmesi için Arnavutluk Parlamentosu’ndan onay alınması gerekiyor. Hukuk uzmanları, bu yeni devletin Arnavutluk içindeki egemen statüsünü tanımlayan mevzuat taslağı üzerinde çalışıyor. Baba Mondi, yeni devletin topraklarını genişletmek gibi bir hedefinin olmadığını vurguladı ve projenin “bir mucize” olduğunu ifade etti. Ayrıca, ABD ve Batı ülkelerinin bu yapıyı tanımasını umduğunu dile getirdi.
Türkiye Bektaşileri: “Bektaşiliğin Merkezi Türkiye’dir”
Bektaşi Postnişini Ali Haydar Ercan Dedebaba’nın talimatıyla konuyla ilgili kamuoyunu bilgilendiren Halifebaba Hacı Dursun Gümüşoğlu, Baba Mondi’nin kendisini “Dedebaba” olarak lanse etmesi hakkında, geçen haftalarda “Bektaşilik erkânına göre geçersizdir” açıklamasında bulundu. Yapılan açıklamada, Arnavutluk’taki “Vatikan tipi Bektaşi Devleti” girişimi reddedildi. “Bektaşiliğin merkezi Türkiye’dir” vurgusu yapıldı.
Dursun Gümüşoğlu tarafından yapılan açıklamada şu görüşlere yer verildi: “Baba Mondi’nin dedebabalığı bir yana; dedebabalığın bir alt mertebesi olan halifebabalık erkânı dahi kendisine uygulanmamıştır. Bu durum inkâr edilmez bir gerçektir. Başka bir söylemle, bir yüzbaşının albay olmadan general rütbesi takması kadar abes bir durumla karşı karşıyayız. Yüzyıllardır devam eden geleneğe ve kurala göre dedebabanın Türkiye sınırları içinde ikamet etmesi şarttır. Türkiye’de bu hiyerarşik sistem, tarih boyunca devam ettiği gibi kesintisiz bir şekilde bugün de devam etmektedir. Bugün dedebabalık makamını Ali Haydar Ercan Dedebaba temsil etmektedir.”
Arnavutluk’ta yapılan son nüfus sayımı verilerine göre, toplam nüfusun yaklaşık 2 milyon 400 bin olduğu ve bunun yaklaşık 115 bininin, yani yaklaşık yüzde beşinin Bektaşilerden oluştuğu belirtilmektedir.
